Жеке сот орындаушысының лицензиясын алу үшін тұрғылықты жері бойынша өңірлік палата тағайындайтын жеке сот орындаушысынан тағылымдамадан өту қажет.
Тағылымдамадан өту туралы қорытынды алғаннан кейін аттестаттаудан өту үшін құжаттарды Әділет департаментіне тапсыру қажет.
Аттестаттаудан сәтті өткен жағдайда Egov.kz арқылы мемлекеттік бажды төлеу туралы түбіртекті қоса бере отырып, ЖСО қызметімен айналысу құқығына лицензия беруге өтініш беруге болады.
Тағылымдамадан және аттестаттаудан өтпей-ақ жеке сот орындаушысының лицензиясын келесі тұлғалар ала алады:
- Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесі жанындағы Біліктілік комиссиясында біліктілік емтиханын тапсырған, сотта тағылымдамадан сәтті өткен және облыстық немесе оған теңестірілген соттың жалпы отырысының оң пікірін алған;
- судьялар, сондай-ақ "Қазақстан Республикасы сот жүйесі және судьяларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 34-бабы 1-тармағының 1), 2), 3), 9), 10) және 12) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша судьяның өкілеттігін тоқтатқан адамдар;
- прокурор немесе тергеуші лауазымында кемінде бес жыл жұмыс істеген;
- мемлекеттік органдарда атқарушылық құжаттардың орындалуын қамтамасыз ету саласында кемінде екі жыл жұмыс істегендер.
Жеке сот орындаушысының лицензиясы мерзімі шектеусіз берілетін бас лицензия болып табылады және ҚР бүкіл аумағында қолданылады.
Жеке сот орындаушысында тағылымдамадан өтуші болып, жоғары заң білімі бар ҚР азаматы болуы мүмкін, мына адамдарды қоспағанда:
- Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген тәртіппен әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі деп танылған;
- сыбайлас жемқорлықпен қылмыс жасаған;
- бұрын теріс себептермен мемлекеттік, әскери қызметтен, құқық қорғау органдарынан, соттар мен әділет органдарынан босатылған;
- заңда белгіленген тәртіппен өтелмеген немесе алынбаған соттылығы бар.
Әділет министрінің 2020 жылғы 29.05. №69 бұйрығымен бекітілген, Тағылымдамадан өткен және жеке сот орындаушысы қызметімен айналысуға үміткер адамдарды тестілеу және аттестаттау қағидаларында көзделген құжаттарды қоса бере отырып, тұрғылықты жері бойынша әділет департаментіне өтініш беру қажет.
Өтінішті egov.kz. порталы арқылы беруге болады, Рұқсат беру құжаттары бөлімінде - жеке сот орындаушысының қызметімен айналысу құқығына үміткер адамдарды аттестаттаудан өткізу.
"Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы" ҚР Заңының 140-бабында көрсетілген адамдарды қоспағанда, жоғары заң білімі бар, жеке сот орындаушысының лицензиясын алған және Республикалық палатаның мүшелігіне кірген Қазақстан Республикасының азаматы жеке сот орындаушысы бола алады.
Республикалық палатаның мүшелігіне кіру үшін жеке сот орындаушысы лицензиясы бар Қазақстан Республикасының азаматы облыстардың, Астана, Алматы, Шымкент қалаларының жеке сот орындаушыларының өңірлік палатасына мынадай құжаттарды қоса бере отырып, өтініш жолдауы қажет:
- жеке куәліктің көшірмесі;
- лицензияның көшірмесі;
- наркологиялық және психиатриялық ұйымдардан Республикалық палатаға ұсынылғанға дейін кемінде бір ай бұрын берілген медициналық анықтамалар;
- Республикалық палатаға ұсынылғанға дейін кемінде бір ай бұрын берілген соттылығының жоқтығы туралы мәліметтер;
- кіру жарнасын төлеу туралы түбіртектің көшірмесі;
- барлық тармақтарды толтыра отырып, фотосуреті (3х4) бар кадрларды есепке алу жөніндегі жеке парақ;
- адамның әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі деп танылмағаны туралы мәліметтер;
- сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жасағаны үшін әкімшілік жазаның жоқтығы туралы мәліметтер (жеке сот орындаушысының өкілеттігі берілгенге дейін үш жыл ішінде);
- теріс себептер бойынша мемлекеттік, әскери қызметтен, құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдардан, соттар мен әділет органдарынан жұмыстан шығарудың жоқтығы туралы мәліметтер.
Өтінішті Республикалық палатаның басқармасы 30 күн ішінде қарайды. Палатаға қабылдау республикалық палата Басқармасының отырысында кандидатпен әңгімелесу арқылы жүзеге асырылады. Кандидатпен әңгімелесу кезінде республикалық палата жарғысының және ҚР Жеке сот орындаушыларының кәсіби ар-намыс кодексінің ЖСО білім деңгейі, атқарушылық іс жүргізу мәселелері бойынша әртүрлі жағдайларда шешімдер қабылдау бойынша, АІЖО ААЖ-дегі базалық жұмыс бойынша практикалық білімі бағаланады.
Жеке сот орындаушысының деректерін aisoip.adilet.gov.kz."сайтынан "Азаматтарға арналған ақпарат" бөлігінде көруге болады
Атқарушы округ облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аумағымен тұспа-тұс келетін жеке сот орындаушысы қызметінің аумағы болып табылады.
Жеке сот орындаушысы атқарушы округтің барлық аумағында атқарушылық құжаттардың орындалуын жүргізуге құқылы.
Атқарушылық құжат жеке сот орындаушысына немесе жеке сот орындаушыларына одан әрі бөлу үшін өңірлік палатаға орындауға ұсынылады:
– борышкер-жеке тұлғаның тіркелген жері бойынша не оның тұрақты тұратын жері бойынша, не оның жұмыс орны бойынша атқарушылық іс-қимылдарды жүзеге асыра отырып ұсыну орны бойынша, сондай-ақ оның мүлкінің тіркелген не орналасқан жері бойынша;
- борышкер-заңды тұлғаның тіркелген жері бойынша не оның органының (құрылтайшысының) нақты орналасқан жері бойынша, атқарушылық іс-қимылдарды жүзеге асыра отырып ұсыну орны бойынша, сондай-ақ оның мүлкінің тіркелген не орналасқан жері бойынша.
Сот актілері негізінде жазылған атқарушылық құжаттарды ұсынған кезде мынадай құжаттарды қоса беру қажет:
- Өндіріп алушының не оның өкілінің өтініші,
- өкілдің сенімхаты немесе оның өкілеттігін куәландыратын өзге де құжат.
- атқарушылық құжаттың түпнұсқасы;
- судьяның қолымен және соттың мөрімен расталған заңды күшіне енгені туралы белгісі бар сот актісінің көшірмесі.
Барлық басқа жағдайларда атқарушылық құжаттың түпнұсқасы ұсынылады.
Атқарушылық құжатты алғаннан кейін жеке сот орындаушысы іс жүргізуді қозғайды және үш жұмыс күні ішінде қаулы шығарады.
Атқарушылық құжат бойынша алимент өндіріп алу бала кәмелетке толғанға дейін жүргізіледі.
Аванстық жарнаны өндіріп алушы атқарушылық әрекеттерді жүзеге асыру үшін енгізеді.
Аванстық жарнаның мөлшері он бес АЕК-тен аспауы тиіс.
Атқарушылық іс қозғалғанға дейін өндіріп алушы жеке сот орындаушысының нұсқауы бойынша ағымдағы шотқа соманы енгізуге міндетті. Атқарушылық іс қозғалған кезде жеке сот орындаушысы өндіріп алушыға осы соманы енгізудің неғұрлым кеш мерзімін тағайындай алады.
Алимент өндіріп алу туралы атқарушылық іс жүргізу бойынша өндіріп алушы аванстық жарнаны төлеуден босатылады, барлық шығыстар борышкерге жүктеледі.
Егер борышкерден өндіріп алынса, аванстық жарна өндіріп алушыға қайтарылады. Сондай-ақ, атқарушылық құжат аумақтылығы бойынша тиісті өңірлік палатаға жіберілген жағдайда пайдаланылмаған аванстық жарнаны өндіріп алушыға қайтаруға міндетті.
Атқарушылық іс жүргізу материалдарымен танысу үшін жеке сот орындаушысына жүгіну қажет.
Ыңғайлы болу үшін aisoip.adilet.gov.kz. сайтында атқарушылық іс жүргізу органдарының автоматтандырылған ақпараттық жүйесі тараптарының кабинетінде электрондық форматта танысуға болады, ол үшін электрондық кілттің көмегімен атқарушылық іс жүргізу тарапы ретінде тіркеуден өту қажет.
Жеке сот орындаушысының атқарушылық әрекеттері жұмыс күндері - сағат алтыдан жиырма екіге дейін жасалады. Демалыс және мереке күндері, сондай-ақ түнгі уақытта атқарушылық әрекеттерге кейінге қалдыруға жол берілмейтін жағдайларда немесе борышкердің кінәсінен оларды басқа күндері жасау мүмкін болмаған жағдайларда ғана жол беріледі.
Атқарушылық құжатты орындауды кейінге қалдыру немесе бөліп төлеу туралы мәселе сот тәртібімен шешіледі. Ол үшін атқару құжатының тараптары сотқа арыз бере алады.
Жеке сот орындаушысы атқарушылық іс жүргізуді қозғаумен бір мезгілде атқарушылық іс жүргізу туралы заңда көзделген атқарушылық құжаттардың орындалуын қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдайды. Шаралардың бірі өндіріп алу сомасы шегінде шоттар мен мүлікке тыйым салу болып табылады.
Борышкердің атқарушылық құжаттары бойынша жалақысына өндіріп алу кезінде борышкерге жалақының кемінде 50% сақталуы тиіс.
Борышкерді іздеумен ішкі істер органдары, сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет, соттың ұйғарымы негізінде экономикалық тергеу қызметі айналысады.
Борышкердің іздеуде болуы оның мүлкінен өндіріп алу үшін кедергі болып табылмайды.
Берешекті өндіріп алу туралы атқарушылық құжаттар бойынша жеке сот орындаушысының қызметіне ақы төлеу істердің санатына және өндіріп алу сомасына байланысты 3-тен 25% - ға дейінгі мөлшерде белгіленеді.
Мүліктік емес (ақшалай емес) сипаттағы атқарушылық құжаттарға ақы төлеу:
- жеке тұлғалардан 50 АЕК, заңды тұлғалардан 100 АЕК-белгілі бір іс-әрекеттерді жасауға және (немесе) оларды жасаудан бас тартуға борышкерді шығару және (немесе) қоныстандыру міндеттемесі;
- талап қоюды қамтамасыз ету, мүлікті тыйым салудан және өзге де атқарушылық құжаттардан босату туралы-Жеке тұлғалардан 10 АЕК, заңды тұлғалардан 20 АЕК;
– баламен қарым-қатынас тәртібі туралы-Жеке тұлғалардан ай сайын 20 АЕК мөлшерінде;
Жеке сот орындаушысына шағымды Қазақстан Республикасының Әділет министрлігіне және оның аумақтық органдарына, сондай-ақ республикалық және өңірлік палаталарға "E-otinish", "Қазпошта"АҚ арқылы не қолма-қол беруге болады.
Борышкер туралы ақпарат Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастырылған Борышкерлердің бірыңғай тізілімінде бар (aisoip.adilet.gov.kz).
Атқарушылық іс жүргізу бойынша берешекті "KaspiBank"АҚ қосымшасы арқылы онлайн төлеуге болады. Ол үшін қосымшада мемлекеттік қызметтер бөліміне кіріп, содан кейін сот қарыздарын төлеу бөлігіне өтіп, ЖСН бойынша тексеріп, төлем жасау қажет.
Борышкер жеке сот орындаушысына үш жұмыс күні ішінде хабарлауға міндетті, егер:
- жұмысты өзгертеді,
- тұрғылықты мекенжайын өзгертеді,
- жаңа табыс көзі бар.
Алимент төлеу туралы келісімнің немесе атқарушылық құжаттың негізінде өткен кезең үшін алимент өндіріп алу атқарушылық құжат не алимент төлеу туралы келісім ұсынылғанға дейін үш жылдық мерзім шегінде жүргізіледі.
Алимент бойынша берешектің мөлшерін борышкердің жалақысы мен өзге де табысына қарай Жеке сот орындаушысы айқындайды. Егер борышкер жұмыс істемесе, онда алимент бойынша берешек ҚР-дағы орташа айлық жалақыдан айқындалады.
Жеке сот орындаушысы өндіріп алушының өтініші бойынша кез келген уақытта тоқсанына бір реттен артық емес борышкердің жалақысынан және басқа да кірістерінен ұстап қалудың және ұсталған сомаларды өндіріп алушыға жіберудің дұрыстығы мен уақтылығын бақылайды. Ол үшін жеке сот орындаушысы борышкердің жұмыс орны бойынша бухгалтерияға жүгінеді.
Алимент өндіріп алу туралы іс жүргізу бойынша жеке сот орындаушысының қызметіне ақы төлеу сомасы тоқсан сайын 1 АЕК құрайды.
Жеке сот орындаушысы бағалаушыны тағайындау туралы қаулы шығарады:
- бағалаушының өзін-өзі тағайындауы;
- атқарушы іс жүргізу тараптарының бірінің ұсынысы бойынша бағалаушыны тағайындау;
- атқарушылық іс жүргізу тараптарының бірінің борышкердің мүлкіне бағалау жүргізу туралы тапсырмалары.
Борышкердің тыйым салынған мүлікін өз бетінше өткізуі үшін мерзім бағалау туралы есеппен танысқан сәттен бастап бір айдан аспайды.
Борышкердің тұрғын үйді өз бетінше сату мерзімі үш айды құрайды, оның барысында мүлікті сауда-саттыққа шығаруға болмайды.
Атқарушылық іс жүргізу шеңберінде тыйым салынған мүлікті электрондық аукцион өткізу арқылы өткізу рәсімі екі реттен артық жүргізілмейді.
Бірыңғай электрондық сауда алаңы жүйесінде авторизациялау үшін сілтеме бойынша өту қажет https://etp.adilet.gov.kz, және екі жолмен белсендіруден өтіңіз:
- ЭЦҚ бойынша (жеке тұлғалар үшін RSA кілтін, заңды тұлғалар үшін - GOST таңдау қажет); - логин және пароль бойынша (логин – тіркеу кезінде көрсетілген электрондық пошта).
Алдағы электрондық аукцион туралы хабарландыру сауда алаңында электрондық аукцион өткізілгенге дейін күнтізбелік 10 күннен кешіктірілмей жарияланады.
Электрондық аукционға қатысу үшін сізге:
1) БЭСА - да тіркелу;
2) кепілдік жарнаны енгізуге;
3) кепілдік жарнаның дербес шотқа түсуін күту;
4) қатысуға өтінім беру
Электрондық аукционға сатып алушылар ретінде қатыса алмайды:
- кепіл ұстаушы және оның қызметкері, еншілес ұйымдар, сондай-ақ онымен шартпен байланысты тұлғалар, соған сәйкес олар заңды тұлға қабылдайтын шешімдерді айқындауға құқылы;
- заңды тұлға, егер сауда-саттықтың екінші қатысушысы оның қызметкері немесе оның құрылтайшысы, қатысушысы, сондай-ақ заңды тұлғаға өзі қабылдайтын шешімдерді айқындауға құқылы шартпен байланысты тұлғалар болып табылса;
- жеке тұлға, егер сауда-саттыққа екінші қатысушы оның жақын туысы, жұбайы (зайыбы)болса,;
- осы атқарушылық іс жүргізу бойынша шешім шығарған сот орындаушылары мен судьялары, тыйым салынған мүлікті бағалаған бағалаушы, сондай-ақ олардың жақын туыстары, жұбайы (зайыбы);
- борышкер.
Кепілдік жарнаның мөлшері мүліктің бастапқы құнының 5 % құрайды.
Кепілдік жарна аукцион аяқталғаннан кейін бес жұмыс күні ішінде жеңімпаздан басқа барлық аукционға қатысушылардың дербес шотына қайтарылады.
Атқарушылық іс-әрекеттер жасау жөніндегі шығыстарға жұмсалған қаражат жатады:
1) борышкердің мүлкін анықтау, тексеру, бағалау;
2) борышкердің мүлкінің тізімдемесін ұйымдастыру және жүргізу, осындай мүлікті тасымалдау және сақтау;
3) тыйым салынған мүлікті өткізуді ұйымдастыру;
4) атқарушылық іс-әрекеттер жасауға белгіленген тәртіппен тартылған аудармашыларға, мамандарға және басқа да адамдарға ақы төлеу;
5) өндіріп алушыға өндіріп алынған сомаларды пошта арқылы аудару (жіберу) ;
6) өндіріп алушылардың пайдасына өндіріп алынған сомаларды сақтауға арналған қолма-қол ақшаны бақылау шотынан және ЖСО ағымдағы шотынан өндіріп алынған сомаларды беруге байланысты банктік шығыстар;
7) борышкерді іздестіру;
8) Өндіріп алушының аванстық жарнасы;
9) қоғамдық көліктің барлық түрлерінде - қалалық, қала маңындағы және жергілікті қатынастарда (таксиден басқа) атқарушылық іс-әрекеттер жасау кезінде ЖСО-ның жол жүруі, оның ішінде сот орындаушыларының іссапар шығыстарын төлеу;
10) атқарушылық құжатты орындау процесінде басқа да қажетті іс-әрекеттер;
11) орындау процесінде жеке сот орындаушысы тартқан адамдарға өзге де сыйақылар.
Борышкерден жеке сот орындаушысы өндіріп алған сомадан алдымен атқарушылық құжатты орындау процесінде борышкерге салынған айыппұлдар өтеледі, содан кейін жеке сот орындаушысының қызметіне ақы төлеу және орындау жөніндегі шығыстар өтеледі, қалған сома өндіріп алушыларға кезектілік тәртібімен, оның ішінде басқа сот орындаушыларындағы атқарушылық құжаттар бойынша түседі.
Барлық талаптар орындалғаннан кейін қалған сома борышкерге қайтарылады.
Басқа атқарушылық құжаттар шеңберінде салынған өткізілген мүліктен тыйым салуды мүлікті өткізген не оның рұқсатымен өткізілген жеке сот орындаушысы жояды. Соттардың талап қоюды мемлекеттік кірістер органдарымен қамтамасыз ету туралы ұйғарымдары бойынша және қылмыстық істер бойынша салынған қамауға алуды қоспағанда.
Қамауға алуды алып тастау үшін, атқарушылық құжат бойынша міндеттемелер орындалған жағдайда, мұрағаттық іс жүргізу берілген жеке сот орындаушысына не қамауға алуды одан әрі алып тастау мақсатында жеке сот орындаушысын тағайындау үшін өңірлік палатаға жүгіну қажет.
Атқарушылық іс жүргізу тоқтатылғаннан кейін, жеке сот орындаушысының қызметіне және орындау жөніндегі шығыстарға ақы төленген жағдайда, жеке сот орындаушысы бір тәулік ішінде мәжбүрлеп орындау шараларының күшін жою туралы қаулы шығарады.
Борышкерлер тізілімнен екі жағдайда шығарылады: атқарушылық құжаттың талаптары орындалғаннан кейін немесе өзге негіздер бойынша атқарушылық іс жүргізу тоқтатылғаннан кейін. Борышкерлерді алып тастау - Әділет департаментінің өкілеттіктеріне жатады. Ол үшін жеке сот орындаушысы атқарушылық іс жүргізу тоқтатылғаннан кейін үш жұмыс күні ішінде Әділет департаментіне қажетті ақпаратты жібереді.
Егер өндіріс бірнеше сот орындаушыларының жұмысында болса, онда алып тастау туралы ақпаратты соңғы болып атқарушылық іс жүргізген немесе қызмет ақысын алған адам жібереді.
Жылыту маусымында халықтың әлеуметтік осал топтарына жататын азаматтарды Қазақстан Республикасының аумағындағы жалғыз тұрғын үйден шығару тоқтатыла тұрады. Халықтың әлеуметтік осал топтарына жататын азаматтар санаты "Тұрғын үй қатынастары туралы" ҚР Заңының 68-бабында айқындалған.
